Μανώλης Αναγνωστάκης, Τα ποιήματα

Αναγνωστάκης

Όρθιος και μόνος μες στη φοβερή ερημιά του πλήθους..

Ο Μανώλης Αναγνωστάκης, κατ’ εξοχήν εκπρόσωπος της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς, υπήρξε ένας ολιγόγραφος ποιητής, με δράση έντονα πολιτική, η οποία μάλιστα οδήγησε στην θανατική καταδίκη του το 1949. Λιγότερο γνωστός είναι για το κριτικό και λιγοστό πεζογραφικό του έργο. Τα ποιητικό του έργο συγκεντρώνεται στα Ποιήματα 1941-1971 και αποτελεί μια μεστή έκφραση της ποιητικής του ιδιοσυστασίας. 

 Μολονότι έχει πολλάκις χαρακτηριστεί ως χρονογράφος της μεταπολεμικής εποχής, της ρυπαρότητας και της παρακμής της, εντούτοις, μέσα στο έργο ανιχνεύονται βαθύτερες υπαρξιακές ροπές καθώς και η εξωτερίκευση εσωτερικών αναγκών. Αυτή η διάσταση του έργου του υπερβαίνει την ιστορικότητά του και οι στίχοι του συγκινούν δραστικά τον σύγχρονο αναγνώστη, ο οποίος προσεγγίζει το έργο του, ενδεχομένως, χωρίς τη γνώση των ιστορικών συνθηκών της μεταπολεμικότητας.

 Επισκοπώντας την εργογραφία του, στις πρώιμες συλλογές του, Εποχές και Παρενθέσεις, ανιχνεύεται το πολιτικό-αγωνιστικό περιεχόμενο, η ερωτική διάθεση καθώς και η τυραννία της μνήμης. «Εμείς αγαπήσαμε. Εμείς προσευχόμαστε πάντοτε. Εμείς μοιραστήκαμε το ψωμί και τον κόπο μας.»
Στις τρεις Συνέχειες η διάψευση των οραμάτων επικυρώνεται πλέον από το περιθώριο της πολιτικής δράσης· με κρυπτικότητα και ειρωνική διάθεση, συγκρούεται με αυτούς, με τους οποίους μέχρι πρότινος διεξήγε κοινό ιδεολογικό αγώνα. «Ανία, πόθοι, όνειρα, συναλλαγές, εξαπατήσεις/ Κι αν σκέφτομαι είναι γιατί η συνήθεια είναι πιο προσιτή από τη τύψη.»  Σύμφωνα με τον Δ. Ν. Μαρωνίτη, συνεκτικός άξονας των δυο αυτών βασικών ποιητικών κύκλων είναι η αντίσταση του Αναγνωστάκη στο χρόνο και στις ευτελιστικές αλλοιώσεις που συνεπιφέρει η πρόοδός του.
Τέλος, τα ποιήματα του Στόχου φέρουν εντονότερο πολιτικό-ιδεολογικό πρόσημο. Μάλιστα, ο μέχρι τότε χαμηλόφωνος και πικρός τόνος γίνεται καθαρός και σκληρόςž η θλίψη μετουσιώνεται σε εμφατική και σαρκαστική ειρωνεία. Επιλέγεται η κατά μέτωπο σύγκρουση με τη κοινωνική σήψη και αποσάθρωση, «όσο πιο φωναχτά εναντίον του κατεστημένου»^[1]– σύμφωνα με τον ίδιο, με στόχο την αποκάλυψη της αλήθειας.

 Ορίζουσες του έργου του

 Η βιοθεωρία του Αναγνωστάκη εγκολπώνεται τη φθορά και τη μηδαμινότητα του βίου, την οδύνη της μοναξιάς και της απώλειας, τη θλίψη για τα τραύματα του παρελθόντος  αλλά και για το ανέλπιδο παρόν. Απελπισμένα διαπιστώνει την τραγική ομοιότητα των ημερών, την «μάταια διαδοχή των» που συνοδεύεται από αισθήματα ατονίας και δυσφορίας στο αστικό περιβάλλον, κατεστραμμένο από τις αλλεπάλληλες συρράξεις· «Ερειπωμένοι τοίχοι. Εγκατάλειψη. Περασμένες μορφές κυκλοφορούνε αδιάφορα.»

 Επίσης, η ερωτική πνοή της ποίησής του, αν και αρχικά παραβλέφθηκε, έχει πλέον αναγνωριστεί από την Κριτική, ως ένα από τα ζωηρότερα χρώματα του έργου του. Η γυναίκεια παρουσία σφραγίζει τα ποιήματά του, συχνά με πρόσημο αρνητικό, όχι επειδή υποτιμάται, αλλά επειδή συναρτάται με ένα φθαρμένο βίωμα που αδυνατεί να ευδοκιμήσει ουσιωδώς σε ταραγμένους καιρούς, όπως το παρόν του Αναγνωστάκη. Συχνά δημιουργείται το αντιθετικό δίπολο έρως – αγωνιστικό φρόνημα, για να απολήξει στην τραγική παραδοχή πως ο έρωτας φιμώνεται λόγω της βαναυσότητα της εποχής. Συνεπώς, η ερωτική επιθυμία του ποιητικού υποκειμένου μένει ανεκπλήρωτη και το παράπονο εκφράζεται ρητά: «Κι εγώ π’ αγκάλιασά το κάθε τι που πέρασε μπροστά μου/ αυτή που ζητούσα δεν τη συνάντησα ούτε στα πιο μεθυσμένα μου όνειρα».
Γενικότερα, στην ποίησή του εντοπίζονται αρκετά αυτοβιογραφικά στοιχεία, αφού το βιωματικό υλικό συνιστά το υπόβαθρο της δημιουργίας. Ένα από τα πλέον χαρακτηριστικά και ενδιαφέροντα είναι η «ενοχή του επιζώντος»· ο ενοχικός ψυχισμός του ανθρώπου που «γλίτωσε από τον λοιμό» της Κατοχής, Αντίστασης και Εμφυλίου ανάμεσα σε ένα πλήθος νεκρών αγωνιστών και τον βαραίνει η συνειδητοποίηση της απώλειας. «Πώς θα ζήσουμε με μια κατάμαυρη σκιά στη θύμηση επάνω; Πώς θα κοιμήσουμε τα είκοσί χρόνια μας στη θάλασσα της λησμονιάς» διερωτάται συντετριμμένος. Εγείρεται, λοιπόν, η απαίτηση να γίνει σεβαστή η μνήμη των θανόντων, να μην λησμονηθούν τα «παλιά ονόματα», και γι’ αυτό η ποίηση του Αναγνωστάκη και άλλων μεταπολεμικών μας ποιητών συχνά μοιάζει με προσκλητήριο νεκρών.
Αν κάτι δεν θα μπορούσε να περάσει απαρατήρητο, είναι η διατρέχουσα το έργο του ειρωνεία με στόχο διττό: να εκφέρει ψύχραιμες και συγκρατημένες κρίσεις για τα φλέγοντα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα μέσω της ειρωνικής αποστασιοποίησης από το συναισθηματικά φορτισμένο γεγονός είτε να εκφράσει ασφαλώς και συγκεκαλυμμένα, μέσω υπαινιγμών και αμφισημίας, τον αντιτιθέμενο στην εξουσία λόγο του. Η ποιητική της ειρωνείας, αισθητή έντονα στον Στόχο τον βοηθά να κατακρίνει την κοινωνική ανηθικότητα, την απουσία αγωνιστικής διάθεσης από τους νέους και να ειρωνευτεί λεπτώς το αυταρχικό καθεστώς της λογοκρισίας της Χούντας, σαρκαστικά παραδεχόμενος πως γράφει ποιήματα «που δεν στρέφονται κατά τις καθεστηκυίας τάξης»
Όπως προαναφέρθηκε, το ποιητικό υλικό του Αναγνωστάκη, αντλείται από την κοιτίδα της μνήμης – «θυμούμαι άρα υπάρχω»^[2]. Η μνημονική ανάκληση συχνά προσανατολίζεται στον θρήνου για τα χαμένα ιδανικά, τους νεκρούς συντρόφους, την ερείπωση και την αποσάθρωση του παρόντος. «Μα ποιος με πόνο θα μιλήσει για όλα αυτά;» αναρωτάται με πίκρα, υπογραμμίζοντας το ποιητικό του χρέος να υπερβαίνει τον ατομικό κλοιό, εκφράζοντας συλλογικά ζητήματα. Εντούτοις, η μνημονικές αναδρομές αποκτούν συχνά ένα οντολογικό-υπαρξιακό περιεχόμενο, το οποίο συγκεκριμενοποιείται ως «συναίσθημα μιας χαμένης αθωότητας και […] επιθυμία ανεύρεσης του αληθινού προσώπου του ανθρώπου»^[3]. Η έκπτωση από τον εδεμικό παράδεισο της παιδικής ηλικίας σε ένα παρόν διάτρητο και ειδεχθές προκαλεί πόνο στον ποιητή, ο οποίος αξιώνει το μερίδιό του στην «ανθρωπινότητα» σε έναν κόσμο που επίμονα του το στερεί· «Άνθρωποι, χωρίς καμιά ιδιαίτερη ιδεολογία, όχι αισθαντικότητα, όχι απογοητευμένοι, άνθρωποι απλώς.» Κατ’ αυτόν τον τρόπο θεματοποιείται η διαχρονική προσπάθεια υπέρβασης της ανθρώπινης οδύνης, και η σταθερή αντίθεση ατόμου – κοινωνίας, γεγονός που καταλήγει στον ενδότερο διχασμό του. Έτσι, η ιδεολογική παρακμή γενικεύεται, ως επιμέρους πτυχή μιας γενικής πτώσης που αφορά σύμπαν το ανθρώπινο γένος.
Τελευταία θα αναφερθεί η πολιτικό-ιδεολογική συνιστώσα του έργου του, χάρη στην οποία είναι ευρύτερα γνωστός, μιλώντας πάντα για μια ποίηση πολιτική και αστράτευτη. Τα ποιήματά του αποδίδουν ένα γενικό ιδεολογικό κλίμα αλλά όχι μια σαφή πολιτική στάση, ούτε υμνούν ρητά τον αγώνα, παρά το γεγονός ότι διαβιεί σε μια περίοδο ιστορικής αιχμής και ο ίδιος είναι βαθειά πολιτικοποιημένος. Άλλωστε, ο πολιτικός του σκεπτικισμός οδήγησε στη διαγραφή του από το κόμμα το 1946. Γενικά, πρόκειται για έναν ποιητή που προβληματίστηκε ιδιαίτερα για τη σχέση ιδεολογίας και ποιητικής. Όπως ο ίδιος έχει δηλώσει, «Η ποίησή μου βγαίνει από ένα βίωμα, δε βγαίνει από μια στράτευση».  Για τον Αναγνωστάκη η πολιτική και ποιητική ηθική συμπορεύονται· η ηθική του συνείδηση και το συλλογικό βίωμα πραγματώνονται σε υψηλής αισθητικής ποιήματα. Στο γεμάτο πικρία ερώτημα «μα ποιος με πόνο θα μιλήσει για όλα αυτά»  διαφαίνεται το ηθικό χρέος που καταλογίζει στον εαυτό του να αποδώσει με τα ποιητικά μέσα τη φρίκη του παρόντος.
Ως προς το μορφικό κομμάτι, ο Αναγνωστάκης αξιοποιεί τις νεωτερικές τεχνικές της γενιάς του μεσοπολέμου, χωρίς ωστόσο να μπορούμε να χαρακτηρίσουμε τα ποιήματα του μοντερνιστικά πλην ελαχίστων εξαιρέσεων.Γενικά, η ποίηση του είναι ρεαλιστική και βιωματική, αφηγηματική και πεζολογική. Άλλοτε τείνει να γίνει εξομολογητική και ελάσσων, άλλοτε επαναστατικά αγανακτισμένη. Πάντοτε, όμως, ο λόγος αψιμυθίωτος, δίχως καμία εκζήτηση ύφους, αγγίζει τα σκληρά γεγονότα. Ακόμη, υιοθετεί τον ελεύθερο στίχο και την επιγραμματική και συμπυκνωμένη έκφραση, η οποία βαθμιαία ρέπει προς την αφαίρεση- απογύμνωση του λόγου. Η ακραία αυτή αποσιώπηση έχει ως απώτατη κατάληξη τη «σημαίνουσα σιωπή», η οποία αναδεικνύεται σε κυρίαρχο σύμβολο της ποιητικής ηθικής του.

  Ποιητική αφασία και κατακλείδα

 Αξίζει να αναφερθεί πως η καταληκτική επιλογή, η ποιητική σιωπή, «τεντώσου απορρίπτοντας των λόγων σου την πανοπλία» αποτελεί την αισθητικοποίηση της αξιοπρέπειας για τον Αναγνωστάκη. Τα ποιήματα-σπαράγματα των τελευταίων συλλογών του υποδεικνύουν ευκρινώς την προτίμηση της σιωπής αντί της ανώφελης ομιλίας. Άλλωστε, ο επίλογος κυριολεκτικά και μεταφορικά- του έργου του, στο ποίημα «Επίλογος» αναδεικνύει ακριβώς τη συνειδητοποίηση του κλειστού ορίζοντα τις τέχνης και τις ζωής κατά την ώριμη ηλικία του. Υιοθετώντας τη φράση του ομοτέχνου και φίλου του, Τ. Πατρίκιου, ομολογεί πως «Κανένας στίχος σήμερα δεν κινητοποιεί τις μάζες, Κανένας στίχος σήμερα δεν ανατρέπει καθεστώτα» και έπειτα βυθίζεται στη σιωπή.

 Έργο, λοιπόν, επιδεκτικό πολλαπλών και γιατί όχι αλληλοσυγκρουόμενων αναγνώσεων, είτε δώσουμε βάση στα ιδεολογικά-πολιτικά στοιχεία, στο αγωνιστικό ήθος και στο αντιστασιακό του φρόνημα· είτε το προσεγγίσουμε ως ποίηση βαθιά υπαρξιακή, καρπό μιας συνείδησης αντιμέτωπης με αγωνιώδη οντολογικά ερωτήματα και την φθοροποιό επίδραση του χρόνου·  είτε αφεθούμε στους ανεπίδοτους ερωτικούς παλμούς των στίχων του. Εμβριθής μηνυμάτων, την ποίησή του ακριβώς την καταξιώνει η υπέρβαση της χρονικότητας και ο ανοιχτός ερμηνευτικός ορίζοντας, ώστε ο κάθε αναγνώστης να επιτύχει την ποθούμενη ταύτιση.

πηγή : Αrtic.gr

---

Μαρία Πολυδούρη : "Γιατί μ΄αγάπησες"

 

Η Μαρία Πολυδούρη (1902-1930) είναι μια ποιήτρια που πέθανε πολύ νέα, αλλά πρόλαβε να αφήσει ένα αξιόλογο ποιητικό έργο. Η σχέση της με τον Κ.Γ. Καρυωτάκη και κυρίως ο τραγικός του θάνατος της ενέπνευσαν μια σειρά από ερωτικά ποιήματα, όπως αυτό που ακολουθεί, το οποίο ανήκει στη συλλογή Oι τρίλλιες που σβήνουν (1928).

Δεν τραγουδώ παρά γιατί μ' αγάπησες στα περασμένα χρόνια. Και σε ήλιο, σε καλοκαιριού προμάντεμα και σε βροχή, σε χιόνια, δεν τραγουδώ παρά γιατί μ' αγάπησες. Μόνο γιατί με κράτησες στα χέρια σου μια νύχτα και με φίλησες στο στόμα, μόνο γι' αυτό είμαι ωραία σαν κρίνο ολάνοιχτο κι έχω ένα ρίγος στην ψυχή μου ακόμα, μόνο γιατί με κράτησες στα χέρια σου. Μόνο γιατί τα μάτια σου με κοίταξαν με την ψυχή στο βλέμμα, περήφανα στολίστηκα το υπέρτατο της ύπαρξής μου στέμμα*, μόνο γιατί τα μάτια σου με κοίταξαν. Μόνο γιατί όπως πέρναα με καμάρωσες και στη ματιά σου να περνάει είδα τη λυγερή σκιά μου ως όνειρο να παίζει, να πονάει, μόνο γιατί όπως πέρναα με καμάρωσες. Γιατί δισταχτικά σα να με φώναξες και μου άπλωσες τα χέρια κι είχες μέσα στα μάτια σου το θάμπωμα – μια αγάπη πλέρια, γιατί δισταχτικά σα να με φώναξες. Γιατί, μόνο γιατί σε σέναν άρεσε γι' αυτό έμεινεν ωραίο το πέρασμά μου. Σα να μ' ακολουθούσες όπου πήγαινα, σα να περνούσες κάπου εκεί σιμά* μου. Γιατί, μόνο γιατί σε σέναν άρεσε. Μόνο γιατί μ' αγάπησες γεννήθηκα, γι' αυτό η ζωή μού εδόθη. Στην άχαρη ζωή την ανεκπλήρωτη μένα η ζωή πληρώθη*. Μόνο γιατί μ' αγάπησες γεννήθηκα. Μονάχα για τη διαλεχτήν αγάπη σου μου χάρισε η αυγή ρόδα στα χέρια. Για να φωτίσω μια στιγμή το δρόμο σου μου γέμισε τα μάτια η νύχτα αστέρια, μονάχα για τη διαλεχτήν αγάπη σου. Μονάχα γιατί τόσο ωραία μ' αγάπησες έζησα, να πληθαίνω τα ονείρατά σου, ωραίε που βασίλεψες*, κι έτσι γλυκά πεθαίνω μονάχα γιατί τόσο ωραία μ' αγάπησες.

7ος Πανελλήνιος Μαθητικός Ποιητικός Διαγωνισμός

Σας  ενημερώνουμε ότι ο Σύνδεσμος Εκδοτών Βόρειας Ελλάδας προκηρύσσει τον 7^ο Πανελλήνιο Μαθητικό Ποιητικό Διαγωνισμό για το σχολικό έτος 2015-2016 στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του ΚΖ’ Πνευματικού Μαΐου 2016 «Η Πολιτιστική Άνοιξη της Θεσσαλονίκης».

            Στον ανωτέρω Διαγωνισμό μπορούν να συμμετάσχουν μαθητές Γυμνασίων, Γενικών και Επαγγελματικών Λυκείων της χώρας με ένα (1) ή δύο(2) ποιήματα ο καθένας, τα οποία δεν πρέπει να υπερβαίνουν (το κάθε ένα) τις δύο σελίδες.Το θέμα είναι ελεύθερο και τα ποιήματα μπορούν να έχουν δακτυλογραφηθεί σε Υ/Η ή να είναι χειρόγραφα. Τα ποιήματα θα πρέπει να αποστείλουν ταχυδρομικώς  οι ίδιοι οι μαθητές ή μέσω του σχολείου τους  μέχρι την Δευτέρα 29^η Φεβρουαρίου 2016 στην Διεύθυνση του Συνδέσμου Εκδοτών Βόρειας Ελλάδας, Εγνατία 154,(εντός ΔΕΘ) Τ.Κ. 546 36 Θεσσαλονίκη.

           Επίσης, διευκρινίζεται ότι εντός του φακέλου θα πρέπει να περιλαμβάνονται όλα τα στοιχεία επικοινωνίας του σχολείου και των μαθητών (διεύθυνση, Τ.Κ., τηλέφωνο, fax, e-mail). Εάν κάποιοι μαθητές θέλουν να χρησιμοποιήσουν ψευδώνυμο, είναι απαραίτητο στον φάκελο να περιέχονται τα στοιχεία τους.

          Η συμμετοχή των μαθητών είναι προαιρετική και η σύνθεση των ποιημάτων θα γίνει εκτός των ωρών λειτουργίας του σχολείου.

          Η αξιολόγηση των ποιημάτων θα γίνει από κριτική επιτροπή που θα συσταθεί από τον Σύνδεσμο Εκδοτών  Βόρειας Ελλάδας. Θα απονεμηθούν τρία (3) βραβεία  και  τρείς (3) έπαινοι, για τους μαθητές του Γυμνασίου και τρία (3) βραβεία  και  τρείς (3) έπαινοι, για τους μαθητές των Λυκείων. Σε όλους τους συμμετέχοντες (εκτός από τους βραβευθέντες) θα χορηγηθεί αναμνηστικό συμμετοχής.

       Η απονoμή των βραβείων και των επαίνων θα πραγματοποιηθεί σε αίθουσα πολιτισμού της Θεσσαλονίκης, στα τέλη Απριλίου 2016, σε ημερομηνία που θα καθοριστεί από τον Σύνδεσμο Εκδοτών Βόρειας Ελλάδας.

        Για περισσότερες πληροφορίες, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να απευθύνονται στον Σύνδεσμο Εκδοτών Βόρειας Ελλάδας στο τηλ και FAX: 2310 242593 ή στην ιστοσελίδα www.sekve.gr.

                       

"Νέα διάκριση για την κιλκισιώτισσα ψυχολόγο και ποιήτρια Έλλη Φρεγγίδου"

Μια νέα διάκριση για την κιλκισιώτισσα ψυχολόγο και ποιήτρια Έλλη Φρεγγίδου ήρθε, αυτή τη φορά, για αδημοσίευτη ποιητική συλλογή της. Η Ε. Φρεγγίδου τιμήθηκε με Γ’ Βραβείο στον Παγκόσμιο Διαγωνισμό Ποίησης Κ.Π. Καβάφης από την International Art Academy. 

Οι συμμετοχές ήταν εκατοντάδες και προέρχονταν τόσο από την Ελλάδα, όσο και από το εξωτερικό. Να σημειωθεί ότι η εν λόγω ποιητική συλλογή με προσωρινό τίτλο “Λάθη Απροσεξίας” βραβεύεται για δεύτερη συνεχή φορά, καθώς το 2015 τιμήθηκε στον 20ο Ποιητικό Διαγωνισμό “Κούρος Ευρωπού” της Μακεδονικής Καλλιτεχνικής Εταιρίας ΤΕΧΝΗ Κιλκίς.

Παράλληλα, η πρόσφατα εκδοθείσα συλλογή της ποιήτρια με τίτλο “Δικαίωμα Φωτός” (2015) κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος σε όλα τα βιβλιοπωλεία.
Πηγή :  gnomikilkis.blogspot.gr

"Στα 200 π.χ"

Σημειώσεις για το ποίημα του Καβάφη "Στα 200 π.χ."

Το "Όσο μπορείς" μελοποιημένο

"Όσο μπορείς" ανάλυση ποιήματος

Το «Όσο μπορείς» αποτελεί το ποίημα του Καβάφη που αποδίδει, περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο, τις σκέψεις του ποιητή για το πώς θα πρέπει οι άνθρωποι να αντιμετωπίζουν τη ζωή τους, ώστε να μπορέσουν να διαφυλάξουν τον αυτοσεβασμό και την αξιοπρέπειά τους. Ο ίδιος ο ποιητής υπήρξε πάντοτε φειδωλός στις κοινωνικές του επαφές, καθώς επέλεγε με προσοχή τους ανθρώπους με τους οποίους συναναστρεφόταν και απέφευγε τις περιττές κοινωνικές εκδηλώσεις.
Με τον πρώτο στίχο του ποιήματος ο Καβάφης αναγνωρίζει ότι πολλές φορές οι άνθρωποι, παρά τις συνεχείς τους προσπάθειες, δεν κατορθώνουν να κάνουν τη ζωή τους όπως ακριβώς θα ήθελαν, είτε γιατί δεν πετυχαίνουν πάντοτε τους στόχους τους είτε γιατί οι περιστάσεις είναι αντίξοες. Ο ποιητής, επομένως, αντιλαμβάνεται ότι οι άνθρωποι δεν έχουν πάντοτε τον έλεγχο της πορείας που θα ακολουθήσει η ζωή τους, καθώς πολύ συχνά παρά τις επιθυμίες μας, τα πράγματα εξελίσσονται τελείως διαφορετικά, γι’ αυτό και αποδέχεται εξαρχής το ενδεχόμενο αυτό. Εκείνο, όμως, που οι άνθρωποι μπορούν να ελέγξουν είναι ο τρόπος με τον οποίο θα διαχειριστούν την προσωπική τους ζωή, τον ίδιο τους τον εαυτό δηλαδή, κι ως προς αυτό επιχειρεί ο ποιητής να νουθετήσει τους αναγνώστες του. Ακόμη, μας λέει ο ποιητής, κι αν δεν μπορείς να κάνεις τη ζωή σου όπως τη θέλεις, τουλάχιστον προσπάθησε -όσο μπορείς- να μην την εξευτελίζεις μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου.
1η Στροφή: Ο ποιητής θεωρεί ότι η συνεχής επαφή με πολλούς και διάφορους ανθρώπους, οι οποίοι δεν έχουν πάντοτε το χαρακτήρα και το ήθος που θα έπρεπε, λειτουργεί αρνητικά και για εμάς τους ίδιους. Η διαρκής συναναστροφή με άλλους ανθρώπους, χωρίς η επιλογή τους να έχει γίνει με προσοχή, οδηγεί τον άνθρωπο στην απώλεια της προσωπικής του ταυτότητας, όλων των στοιχείων που συνθέτουν τη μοναδικότητά του και εν τέλει στην απώλεια της αξιοπρέπειάς του. Οι άνθρωποι που εντελώς άκριτα συναναστρέφονται διαρκώς με πολλούς ανθρώπους, στην πορεία χάνουν την επαφή με τον ίδιο τους τον εαυτό, παραμελούν τον αγώνα που χρειάζεται για να χτίσει κανείς την ιδιαίτερη προσωπικότητά του και καταλήγουν να γίνονται ένα με το πλήθος. Για τον ποιητή αυτός ο αβασάνιστος συγχρωτισμός αποτελεί σημαντικό πλήγμα, καθώς ο άνθρωπος χάνει έτσι την αξιοπρέπειά του και φυσικά τη μοναδικότητά του. Ο άνθρωπος που αφήνεται να γίνει ένα με τη μάζα και δεν εργάζεται για τη διαφύλαξη της προσωπικότητάς του, εξευτελίζει ουσιαστικά τη ζωή του, καθώς χάνει αυτό που τον κάνει ξεχωριστό και ιδιαίτερο, χάνει την ατομικότητά του.
Ιδιαίτερη σημασία έχει η πρόταση: όσο μπορείς, η οποία αποτελεί και τον τίτλο του ποιήματος. Ο ποιητής αντιλαμβάνεται ότι δεν είναι πάντοτε εφικτό για έναν άνθρωπο να επιλέγει τα άτομα με τα οποία συναναστρέφεται και να αποφεύγει τις ανούσιες παρέες. Γι’ αυτό και ο ποιητής, από τον τίτλο κιόλας του ποιήματος, συμβουλεύει τον αναγνώστη του, να αποφεύγει τις περιττές συναναστροφές όσο μπορεί.
2η Στροφή: Ο ποιητής και στη δεύτερη στροφή παραθέτει τις συμβουλές του σχετικά με την αξία που έχει η διαφύλαξη της ατομικότητας, καθώς αν κάποιος βρίσκεται σε διαρκή κίνηση από τη μία παρέα στην άλλη κι από τη μία κοινωνική εκδήλωσή στην άλλη, και εκθέτει τον εαυτό του στις ανοησίες και τις ανούσιες κουβέντες κάθε ανθρώπου, τελικά κινδυνεύει να αλλοτριωθεί. Ο άνθρωπος κινδυνεύει να χάσει βασικά στοιχεία της ατομικότητάς του, σε σημείο που να αισθάνεται πλέον ότι έχει αποξενωθεί από τον ίδιο του τον εαυτό και πως τελικά έχει ξεπέσει σε σχέση με το πώς ήταν παλιότερα ή με το πώς θα ήθελε να είναι. Ο άνθρωπος, δηλαδή, που δεν αφιερώνει χρόνο στον εαυτό του και στο χτίσιμο της προσωπικότητάς του, καταλήγει να εξαρτάται από τη γνώμη των άλλων και αδυνατεί να κατανοήσει πώς η ιδιαίτερη αξία του εντοπίζεται εν τέλει στη μοναδικότητά του. Ένας άνθρωπος που επιχειρεί να ταιριάξει με άλλους ανθρώπους και προσπαθεί να ενταχθεί στις παρέες τους με το να γίνει ίδιος μ’ αυτούς, καταλήγει τελικά να γίνεται ένα με τη μάζα και να χάνει τον εαυτό του.

Ποιες προσπάθειες θα πρέπει να καταβάλει ο άνθρωπος, για να υπερασπιστεί την προσωπική ελευθερία και την αξιοπρέπειά του; Συσχετίστε την απάντησή σας με τον τίτλο του ποιήματος.
Ο ποιητής θεωρεί ότι κάθε άνθρωπος οφείλει να προασπίζει την αξιοπρέπειά του, αλλά και την προσωπική του ελευθερία ως προς τη διαμόρφωση των απόψεών του, με το να αποφεύγει τη διαρκή συναναστροφή με ανθρώπους που δεν έχουν κάτι ουσιαστικό να προσφέρουν. Η καθημερινή επαφή με παρέες και ανθρώπους που έχουν ως μόνο κίνητρο τη διασκέδαση, λειτουργεί αρνητικά σε σχέση με τη διαμόρφωση της προσωπικότητάς μας. Βασικό χαρακτηριστικό, άλλωστε, της άκριτης συναναστροφής με ανθρώπους που δεν έχουμε επιλέξει με προσοχή είναι η έκθεσή μας σε ανούσιες κουβέντες και ανώφελες ασχολίες. Ο καθένας μας επομένως θα πρέπει, όσο μπορεί, να περιορίζει τις περιττές επαφές και να φροντίζει για τη διαφύλαξη της ατομικότητάς του. Σημαντικό, βέβαια, είναι αυτό που εμφατικά αναφέρει ο Καβάφης στον τίτλο του ποιήματος, ότι δηλαδή δεν μπορούμε απόλυτα να προφυλάξουμε τον εαυτό μας από την κακή επιρροή των συναναστροφών μας, αλλά θα πρέπει να το προσπαθήσουμε στο βαθμό που μπορούμε. Η διαφύλαξη δηλαδή της ατομικότητάς μας είναι μια δύσκολη διαδικασία, καθώς είτε το θέλουμε είτε όχι είμαστε διαρκώς εκτεθειμένοι στην καθημερινή επαφή με ανθρώπους, τους οποίους συχνά δεν έχουμε επιλέξει εμείς. Επομένως, η προσπάθειά μας είναι απαιτητική και χρειάζεται μεγάλη αποφασιστικότητα για να επιτευχθεί.

Καταγράψτε τις μετοχές και εξηγήστε τη γραμματική και σημασιολογική λειτουργία τους.
Οι μετοχές του ποιήματος είναι οι εξής: πηαίνοντας, γυρίζοντας και εκθέτοντας. Οι μετοχές αυτές είναι τροπικές και αποκαλύπτουν ουσιαστικά τον τρόπο με τον οποίο θέτουμε σε κίνδυνο την ατομικότητα και την αξιοπρέπειά μας. Με το να πηγαίνουμε δηλαδή σε κάθε κοινωνική εκδήλωση, με το να γυρίζουμε διαρκώς από μέρος σε μέρος και με το να εκθέτουμε τον εαυτό μας στην ανοησία που συνοδεύει η καθημερινή συνύπαρξη με ανθρώπους που δεν έχουν να μας προσφέρουν κάτι το ουσιώδες.

Ποιόν κίνδυνο επισημαίνει ο ποιητής στον τελευταίο στίχο; Με ποιόν τρόπο πιστεύετε ότι ο κίνδυνος αυτός μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά;
Ο κίνδυνος που ενυπάρχει στη διαρκή έκθεση του ατόμου στις ανούσιες συναναστροφές είναι η αλλοτρίωσή του. Ο άνθρωπος μπορεί να φτάσει στο σημείο να αποξενωθεί από τον εαυτό του και να αισθάνεται πλέον πως η ίδια του η ζωή είναι κουραστική και καταπιεστική. Η αλλοτρίωση ουσιαστικά σημαίνει ότι ο άνθρωπος έχει χάσει την ατομικότητά του, την ιδιαίτερη προσωπικότητά του, σε σημείο που έχει γίνει πια ίδιος με τη μάζα και δεν μπορεί να αναγνωρίσει τα ιδιαίτερα στοιχεία του εαυτού του. Αν, δηλαδή, αντί να φροντίζουμε για το χτίσιμο της προσωπικότητάς μας, περνάμε το χρόνο μας ανώφελα με άλλους ανθρώπους, κοιτάζοντας πώς θα διασκεδάσουμε, τελικά συνειδητοποιούμε ότι έχουμε πετύχει λιγότερα απ’ όσα θα θέλαμε κι έχουμε γίνει κατώτεροι από τις προσδοκίες και τις δυνατότητές μας.
Για να αποφευχθεί επομένως ο κίνδυνος της αλλοτρίωσης, θα πρέπει να φροντίζουμε για την ενδυνάμωση της προσωπικότητάς μας, για τη βελτίωση του εαυτού μας και φυσικά για τη σωστή επιλογή των ανθρώπων με τους οποίους συναναστρεφόμαστε.

Ποιες κοινωνικές εκδηλώσεις μπορούν, σύμφωνα με τον ποιητή, να ευτελίσουν τη ζωή του ατόμου; Γράψτε, αν θέλετε, ένα σύγχρονό σας παράδειγμα.
Το ζήτημα που επιχειρεί να αναδείξει ο ποιητής είναι ότι πέρα από το είδος των εκδηλώσεων, τελικά η καθημερινή σπατάλη του χρόνου μας με φίλους και γνωστούς, δεν μπορεί παρά να έχει αρνητικές συνέπειες, καθώς όσο περισσότερο προσπαθούμε να ενταχθούμε σε μια παρέα και όσο περισσότερο χρόνο αφιερώνουμε στους άλλους, τόσο περισσότερο χάνουμε τον εαυτό μας. Βέβαια, ο κίνδυνος είναι ακόμη πιο ορατός όταν αφιερώνουμε το χρόνο μας σε εκδηλώσεις όπου οι άνθρωποι λειτουργούν σαν μια μάζα, σαν όχλος και αφήνουν κατά μέρους τα ιδιαίτερα στοιχεία της προσωπικότητάς τους. Εκείνο δηλαδή που είναι περισσότερο επίφοβο είναι η ένταξη του ατόμου σε ομάδες που λειτουργούν διαβρωτικά ως προς την ατομικότητα και κινούνται κυρίως προς την εξομοίωση όλων των μελών τους.

Read more: http://latistor.blogspot.com/2010/09/blog-post_16.html#ixzz3KUtxjtx0

"Στο παιδί μου"

Για την ανάλυση του ποιήματος του Μ.Αναγνωστάκη  δείτε εδώ.

"Οι Λέξεις" Λ.Ζαφειρίου

Ξερίζωσε από μέσα μου όλες τις λέξεις
δώσε τους μια όποια σημασία
κι ύστερα προσπάθησε να τις βάλεις πάλι
με μια δική σου τάξη μέσα μου.
Ωστόσο εγώ θα επιμένω να λέω
την ελευθερία ελευθερία
τον φόνο φόνο
την ενοχή ενοχή
μ’ ένα πείσμα τρελού που σκαλίζει
στον τοίχο τ όνομά του
με τα νύχια